SZERSZE SPOJRZENIE
NA FUTHARK STARSZY
Spośród wszystkich pięciu alfabetów runicznych, które omówiłem w temacie Historia alfabetów runicznych, zdecydowanie najpopularniejszym jest ten pierwszy - Futhark Starszy. Popularność przyniosło mu opracowanie metody dywinacji na jego podstawie przez Ralpha H. Bluma, autora książki "Book of Runes". Niestety zdecydowana większość czytelników jest zaślepiona funkcją wróżebną i "magiczną energią" run (naprawdę nie wyolbrzymiam - to przypomina fanatyzm) do tego stopnia, że kompletnie ignoruje ich pierwotne przeznaczenie. Alfabet ten to zdecydowanie więcej, niż na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać. Poniżej znajdziecie szczegółową analizę, która pozwoli wam lepiej zrozumieć i wykorzystać Futhark Starszy w przyszłości, bynajmniej do wróżenia.
NAJWAŻNIEJSZE INFORMACJE
Krótki opis w pigułce to niekiedy najlepsza forma nauki, dlatego do takiej właśnie formy skompresowałem dotychczasową wiedzę, jaką posiedliście w poprzednim temacie. Futhark Starszy to najstarszy alfabet runiczny, który ma swoje korzenie w śródziemnomorskich systemach pisma. Najstarsze znane inskrypcje zapisane za jego pomocą datowane są na I wiek, a najmłodsze na około VIII wiek naszej ery. Większość z nich jest w języku pranordyckim, jednak spotykamy się również z inskrypcjami gotyckimi czy pragermańskimi. Przedmioty z wyrytymi na nich runami znajdujemy najczęściej w południowej Skandynawii, na terenie Germanii i Fryzji.
Futhark Starszy składa się z 24 run, które dzielimy na trzy grupy po osiem z nich każda. Taką grupę nazywamy aetem - ze staronordyckiego "klanem", "rodziną". Aety są nazywane imionami nordyckich bogów, którzy rzekomo stoją na ich straży i są ich patronami. Ja jednak podchodzę do tej kwestii sceptycznie, i, o ile patronat bogów to już dość funamentalny element kanonu runologicznego w Świecie Magii, nie chcę przedstawiać niepewnych informacji. Dopóki nie natrafię na pewne źródło, w którym ktoś przypisuje każdej z grup konkretne bóstwo, nie będę opisanego wyżej nazewnictwa używał.
FEHU - F, V
HAGALAZ - H
TIWAZ - T
URUZ - U
THURISAZ - TH
NAUTHIZ - N
ISA - I
BERKANA - B
EHWAZ - E
ANSUZ - A
JERA - J, Y
MANNAZ - M
RAIDHO - R
KAUNA - K
PERTHRO - P
EIHWAZ - Æ?
LAGUZ - L
INGWAZ - NG
GEBO - G
ALGIZ - Z
DAGAZ - D
WUNJO - W
SOWILO - S, C
OTHALA - O
NAZWY RUN
Na samym początku wydawać by się mogło, w nawiązaniu do jednego z poprzednich tematów, że nazwy run to również poszlaka mogąca potwierdzić teorie runologów na temat greckiego pochodzenia Futharku Starszego. Po szybkim spojrzeniu na obydwa alfabety łatwo zauważyć, że w obydwu przypadkach litery mają przypisane sobie nazwy. Nie jest to jednak w żadnym wypadku nic, co mogłoby potwierdzić powiązanie tych systemów pisma.
Należy również pamiętać, że nazwy run Futharku Starszego są jedynie zrekonstruowane. Utarły się już one w kulturze masowej i raczej nikt ich diametralnie nie zmieni, ale nikt nigdy nie zaznacza (prawdopodobnie z niewiedzy), że nie są one w jakikolwiek sposób potwierdzone. W przeciwieństwie do Futharku Młodszego i Anglosaskiego nie mamy bowiem żadnego źródła, które mogłoby potwierdzić, że właśnie takie nazwy zostały nadane tym symbolom. Dochodzimy więc do wniosku, że poniżej przedstawione nazewnictwo to efekt pracy językoznawców i runologów, którzy w oparciu o znaleziska, własną wiedzę i szerzej zbadane języki opracowali prawdopodobną rekonstrukcję.
W większości przypadków nazwy run rozpoczynają się od dźwięku, który opisywany przez nie symbol reprezentuje. Zasadę tę nazywamy akrofonią.
- gwiazdki - * - oznaczają nazwę zrekonstruowaną.
- znaki zapytania - ? - oznaczają zupełnie niepewną informację będącą spekulacją runologów
Źródła i wartościowe linki rozszerzające wiedzę w temacie:
-
Michael P. Barnes, "Runes: A Handbook" - https://www.amazon.com/Runes-Handbook-Michael-P-Barnes/dp/1843837781 (niesamowicie godna polecenia książka, która idealnie wprowadza czytelnika w świat run i tłumaczy zagadnienia w bardzo przystępny sposób)
-
Jackson Crawford, "The Names of the Runes (Elder Futhark)" - https://www.youtube.com/watch?v=CH0ZhhGwCOQ&ab_channel=JacksonCrawford