top of page

GALDRASTAFIR

Jako kolejne zagadnienie warte dyskusji uznaÅ‚em zagadkowe symbole, których nazwa posÅ‚użyÅ‚a mi za nazwÄ™ tematu. Wielu zainteresowanych nordyckÄ… kulturÄ… zna przynajmniej dwa z nich, które sÄ… przedmiotem rozmów niesamowicie czÄ™sto, jednak zazwyczaj osoby te nie rozumiejÄ… ich istoty i nazywajÄ… runami (nawet runolodzy, co mnie niesamowicie razi) kiedy prawdÄ… jest, że te dwa rodzaje znaków nie majÄ… ze sobÄ… absolutnie żadnego powiÄ…zania.

ISTOTA PROBLEMU

ZaÅ‚ożenie, że Galdrastafir sÄ… symbolami wikiÅ„skimi, bierze siÄ™ z niewiedzy. Dzisiejsza popkultura nadaje etykietkÄ™ [WIKING] wszystkiemu, co zwiÄ…zane z nordyckÄ… kulturÄ… i obyczajami, nie patrzÄ…c na historiÄ™ - najważniejsza jest sprzedaż; im wiÄ™cej ludzi myÅ›li, że kupuje pierÅ›cieÅ„ z potężnym znakiem, który wskaże mu drogÄ™ do domu niczym kompas, tym wiÄ™kszy zysk czerpie sprzedawca. Å»erowanie na obsesyjnie zapatrzonych w SkandynawiÄ™ "wspóÅ‚czesnych Wikingach" daje postronnemu obserwatorowi takiemu jak ja satysfakcjÄ™, nie ukrywam, ale jest absolutnie niesprawiedliwe i niedopuszczalne.

​

Czym w ogóle sÄ… te symbole, skoro nie tym, za co biorÄ… je media? Po pierwsze, nie majÄ… one praktycznie żadnych powiÄ…zaÅ„ z wikingami! PochodzÄ… one z późnoÅ›redniowiecznej Islandii, gdzie niestety owi wojownicy nie mogli rezydować - gÅ‚ównie z powodu, że już dawno gryźli piach. Nazwa "Galdrastafir" to poÅ‚Ä…czenie dwóch sÅ‚ów - "galdr", czyli "czar", "magia", i "stafir", czyli "patyki" lub "zwrotki", sugerujÄ…c, że mamy do czynienia z "literowaniem czarów" (w domyÅ›le: sposobem rzucania ich) lub "budowaniem czarów". O ile nazwy te przetÅ‚umaczone na jÄ™zyk polski sÄ… bardzo niejasne, wszystkie oznaczajÄ… mniej wiÄ™cej to samo: ucieleÅ›nianie magii. Każdy z tych symboli miaÅ‚ przypisany sobie konkretny efekt, który po wykonaniu pewnego rytuaÅ‚u (dla każdego zaklÄ™cia innego) dawaÅ‚ o sobie znać. Ku uÅ‚atwieniu dalszych rozmyÅ›laÅ„ bÄ™dÄ™ skrótowo nazywaÅ‚ Galdrastafir "czarami".

ÆGISHJÁLMUR I VEGVÍSIR

Dwa najpopularniejsze czary, które szczególnie mocno wżarÅ‚y siÄ™ w krÄ…g popkultury, to wymienione powyżej Ægishjálmur i Vegvísir. Niemalże każdy sklep z wikiÅ„skÄ… biżuteriÄ… posiada je w asortymencie - bez bicia przyznam siÄ™, że ja również noszÄ™ na palcu pierÅ›cionek z tym drugim - i kusi żądnych magii ludzi. Poniżej przedstawiam obydwa symbole:

360_F_241381680_61uGGvH6qFpKyVpNtWUGqyEyscXMjDGf.jpg
500px-Vegvisir.svg.png

CaÅ‚kiem do siebie podobne, prawda? Zacznijmy od tego po lewej, Ægishjálmur. Przez wielu nazywany "TarczÄ… AlgizowÄ…", ze wzglÄ™du na Å‚udzÄ…co podobne do runy Algiz koÅ„cówki każdego z oÅ›miu ramion. To wÅ‚aÅ›nie ten symbol jest epicentrum dyskusji na temat relacji Galdrastafir z runami, zresztÄ…, nie bez powodu, jak widać. Jest on również jedynym, który zostaje wspomniany w źródle pisanym rodem ze Skandynawii! DomyÅ›lam siÄ™, że to wÅ‚aÅ›nie te dwa czynniki - podobieÅ„stwo do runy i istnienie nazwy w nordyckiej sadze - spowodowaÅ‚y tak duże zainteresowanie symbolem, a nastÄ™pnie doprowadziÅ‚y do wysnucia faÅ‚szywych zaÅ‚ożeÅ„ na jego temat. Opis tego symbolu z manuskryptu zwanego Galdrakver, mówi "Ægishjálmur - musi zostać wykonany w oÅ‚owiu i odciÅ›niÄ™ty na czole wojownika, jeÅ›li ten spodziewa siÄ™ ataku, który nastÄ™pnie przetrwa". Dość brutalna praktyka, myÅ›lÄ™, że nawet skuteczna - też baÅ‚bym siÄ™ zaatakować osoby, która byÅ‚a w stanie przyÅ‚ożyć sobie rozgrzany oÅ‚ów do czoÅ‚a. WracajÄ…c do analizy, wÅ‚aÅ›nie tak miaÅ‚ dziaÅ‚ać ten symbol: chronić przez odstraszanie przeciwnika. Dlatego nosi on również angielskÄ… nazwÄ™ "Helm of Awe", czyli "HeÅ‚m Grozy".

​

Drugim symbolem jest Vegvísir, tak zwany "Kompas Wikingów". Przyznam, że dostajÄ™ spazmów, gdy muszÄ™ użyć tej nazwy, ale od razu mi lepiej gdy myÅ›lÄ™, że zaraz was tego oduczÄ™. W zwiÄ…zku z przypuszczeniem, że jest to symbol wskazujÄ…cy drogÄ™ w podróży, jest on bardzo popularny jako tatuaż lub ozdoba biżuterii. Tak jak już mówiÅ‚em, sam jestem posiadaczem pierÅ›cienia z Vegvísirem, ale w przeciwieÅ„stwie do 90% osób podobnych do mnie jestem w peÅ‚ni Å›wiadomy jego oryginalnego znaczenia. Bowiem, jak mówiÄ… manuskrypty, jest on "symbolem, który noszony przy sobie ma chronić posiadacza przed sztormem/zÅ‚Ä… pogodÄ…, jeÅ›li nie zna drogi, którÄ… podąża". Wskazuje to na to, że nie ma żadnych podstaw ku myÅ›leniu, że czar ten sÅ‚użyÅ‚ niczym waypoint w Minecrafcie. MiaÅ‚ on być swego rodzaju latarniÄ… morskÄ…, która pozwala bezpiecznie dopÅ‚ynąć do brzegu. Niestety wchodzi to w spór ze znaczeniem nazwy, bowiem "Vegvísir" to po islandzku coÅ› w rodzaju "pokazywacza drogi", skÄ…d też zapewne wzięły siÄ™ bÅ‚Ä™dne zaÅ‚ożenia na temat tego zaklÄ™cia.

​

Istnieje jeszcze mnóstwo symboli podobnych do wymienionej przeze mnie powyżej dwójki, jednak zamiast opisywać każdy z nich osobno, pomyÅ›laÅ‚em, że pozostawiÄ™ tÄ™ wiedzÄ™ zainteresowanym w źródÅ‚ach poniżej. Z racji tego, że nie sÄ… to runy, nie chcÄ™ poÅ›wiÄ™cać im za dużo czasu, a temat ten powstaÅ‚ jedynie przez kontrowersje i problematykÄ™, jakie zagadnienie wywoÅ‚uje w Å›rodowiskach akademickich. Mam nadziejÄ™, że rozjaÅ›niÅ‚em wam umysÅ‚ i zapamiÄ™tacie, że Galdrastafir i runy nie majÄ… ze sobÄ… nic wspólnego!

ŹródÅ‚a i wartoÅ›ciowe linki rozszerzajÄ…ce wiedzÄ™ w temacie:

  1. Galdrastafir.org - https://www.galdrastafir.org/

  2. Galdrakver - https://handrit.is/manuscript/imaging/is/Lbs08-0143

bottom of page